Jak leczyć zwyrodnienie stawu kolanowego?

Zwyrodnienie stawu kolanowego – jaką metodę leczniczą wybrać?

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza) jest bardzo częstym problemem zdrowotnym XXI wieku. Wg statystyk dotyczy aż 25% osób powyżej 50 roku życia. Wielkie kroki podejmowane w kierunku rozwoju medycyny i długowieczności dają efekty. W ostatnim wieku na skutek osiągnięć nowoczesnych terapii średnia życia człowieka wzrosła o 50 lat! Niestety, ten fakt niesie za sobą również negatywne strony.

Zmiany zwyrodnieniowe to niemały kłopot

Naszym stawom, zwłaszcza, kiedy nie mają wystarczającej ilości ruchu, trudno jest wytrzymać tyle lat w dobrej kondycji. Z czasem następuje ich degradacja polegająca na postępujących zaburzeniach w strukturze chrząstki stawowej oraz powstawaniu osteofitów (wyrośli kostnych). Może temu towarzyszyć szereg objawów takich jak:

• sztywność poranna stawów
• trudności w klękaniu, kucaniu oraz przy wyproście nóg
• obrzęk w okolicy kolana
• skrzypienia, zgrzyty, chrzęszczenie stawu
• ból!

Istnieje szereg przyczyn powstawania tego schorzenia. To m.in. otyłość, urazy stawu kolanowego czy wady postawy. Kiedy zmiany zwyrodnieniowe już powstały – trzeba z nimi żyć i jedynie wymiana stawu na nowy (endoprotezoplastyka) pozwoli na ich trwałe usunięcie. Zabieg ten niesie za sobą potężne ryzyko powikłań, przez co jest wyjściem ostatecznym, które aby być brane pod uwagę, musi zostać poprzedzone szeregiem metod zachowawczych lub mniej inwazyjnych. Jednym z bardzo popularnych wyjść jest artroskopia kolana – wykonywana ponad 2 miliony razy rocznie na całym świecie! Czy jest to skuteczny zabieg? Jakie są inne wyjścia z tego problemu? Przyjrzyjmy się temu tematowi nieco bliżej.

Artroskopia kolana pod lupą

Zacznijmy jednak od podstaw i wyjaśnienia, czym jest zabieg artroskopii kolana. Jest to procedura medyczna polegająca na wejściu do wnętrza stawu przez 2 małe nacięcia wykonane po obu stronach kolana. Przy pomocy specjalistycznych urządzeń i kamer dokonuje się szczegółowej diagnostyki stawu, aby następnie przeprowadzić potrzebne „naprawy” wewnątrz kolana. Zabieg może obejmować szycie częściowo uszkodzonej łąkotki, wycięcie błony maziowej, usunięcie ciał wolnych czy tzw. „shaving”, czyli usunięcie fragmentów zniszczonej chrząstki stawowej. Jest to zabieg przeprowadzany rutynowo, nieniosący za sobą dużej liczby powikłań (diagnozuje się je u 1% pacjentów – najczęściej jest to ropne zapalenie stawu na skutek nieodpowiedniej sterylizacji sprzętu medycznego). Zabieg ma swoje minusy – jednak na nich skupimy się później.

Świat ortopedii i traumatologii doznał niemałego szoku, po opublikowaniu w 2017 przez BMJ (British Medical Journal) nowych wytycznych leczenia zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego. Artroskopia – dotychczas uznawana za królową leczenia zmian degeneracyjnych kolana została poddana próbie. Jej skuteczność porównano z leczeniem zachowawczym (obejmującym ćwiczenia ruchowe, leki p/bólowe oraz ostrzykiwanie kortykosteroidami). Badania na 1665 pacjentach wykazały, że dzięki leczeniu nieinwazyjnemu można osiągnąć trwalsze efekty zdrowotne. Aktywność fizyczna i rehabilitacja charakteryzowały się dużo większą i długotrwałą skutecznością w leczeniu zmian zwyrodnieniowych i co najważniejsze – zostały opisane, jako metody lecznicze nieniosące za sobą ryzyka żadnych powikłań! Mając w zasięgu ręki oręż w postaci najprostszego lekarstwa – ruchu, czemu nie poddać się terapii z jego użyciem? 

Fizjoterapia #1 na świecie w kategorii: leczenie zwyrodnienia stawu kolanowego!

Fizjoterapia wg najnowszych wytycznych naukowych stała się najlepszym środkiem leczniczym w przypadku zmian zwyrodnieniowych kolana. W przeprowadzeniu skutecznej terapii pomocna może być diagnostyka stawu (wykonanie badań RTG lub MRI), która pozwoli na wykluczenie innych patologii oraz nada kierunek rehabilitacji. Zmiany zwyrodnieniowe to nie tylko ból lokalny. Mogą być przyczyną zaburzeń pracy całego organizmu i przez nieprawidłowe funkcjonowanie kończyny dolnej mogą spowodować problemy z innymi strukturami naszego ciała. Warto, zatem umówić się do wykwalifikowanego specjalisty w celu diagnostyki problemu i zaplanowania rehabilitacji, która może obejmować:

• ćwiczenia ruchowe (wzmacniające, usprawniające zakres ruchomości i budujące wytrzymałość stawu i całej kończyny)
• fizykoterapię (działającą pomocniczo w objawach bólowych)
• suche igłowanie (działające korzystnie na napięcia tkanek i ból spowodowany zwyrodnieniami)

Przypatrzmy się bliżej porównaniom dokonanym przez naukowców:

Artroskopia kolana	Leczenie zachowawcze
Zabieg wykonywany w szpitalu, przez wykwalifikowany personel medyczny	Zabiegi mogą być wykonywane w domu, przychodni rehabilitacyjnej
Wymaga znieczulenia podpajęczynówkowego lub ogólnej narkozy	Brak środków znieczulających podczas zabiegu
Po zabiegu należy dbać o ranę i prawidłowe wygojenie miejsca zabiegowego	Brak ran i powikłań
Proces rehabilitacji po zabiegu i powrotu do aktywności sprzed zabiegu trwa od 2 do 6 tygodni. Obejmuje chodzenie o kulach i odciążenie kończyny	Rehabilitacja postępuje z każdym tygodniem
Wymaga zwolnienia lekarskiego z pracy	Ćwiczenia nie kolidują z pracą zawodową
Wysokie koszta zabiegu (od 2,5 do 10000 zł)	Niskie koszta leczenia

  Podsumowując obie formy terapii można powiedzieć, że leczenie zachowawcze zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego charakteryzuje się większą skutecznością, trwałością efektów, niższymi kosztami i kosztem emocjonalnym zabiegów. Ćwiczenia fizyczne w połączeniu z zabiegami fizykalnymi oraz doraźnym, niewielkim wsparciem środków farmakologicznych są dobrym rozwiązaniem na mocno dokuczliwy problem gonartrozy. 

Bibliografia:

• Brignardello-Petersen, Romina, et al. “Knee Arthroscopy versus Conservative Management in Patients with Degenerative Knee Disease: a Systematic Review.” BMJ Open, vol. 7, no. 5, 2017, doi:10.1136/bmjopen-2017-016114.
• Pajalic, Katarina Friberger, et al. “Update on the Risks of Complications after Knee Arthroscopy.” BMC Musculoskeletal Disorders, vol. 19, no. 1, 2018, doi:10.1186/s12891-018-2102-y.
• Shin, Chung Shik, and Ju Hong Lee. “Arthroscopic Treatment for Osteoarthritic Knee.” Knee Surgery & Related Research, vol. 24, no. 4, 2012, pp. 187–192., doi:10.5792/ksrr.2012.24.4.187.
• Siemieniuk, Reed A C, et al. “Arthroscopic Surgery for Degenerative Knee Arthritis and Meniscal Tears: a Clinical Practice Guideline.” Bmj, 2017, doi:10.1136/bmj.j1982.