ZZSK czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

ZZSK (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa) – przyczyny, objawy i propozycje leczenia

Poranna sztywność, naprzemienne bóle pośladków, bóle okolicy lędźwiowej mogą być objawami wielu zaburzeń funkcjonowania obszaru miednicy i dolnego odcinka kręgosłupa. Jeśli jednak postępuje i żadne leczenie nie przynosi efektu – wtedy powyższe objawy mogą stać się bardzo niepokojące, zwłaszcza, jeśli występują w młodym wieku nawet u osób, które są aktywne fizycznie. Jakie schorzenie może być tak bezczelne, żeby wywoływać swoje objawy nawet u ludzi, którzy z pozoru nie są w żaden sposób narażeni na dolegliwości bólowe? To ZZSK (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa), inaczej zwane chorobą Bechterewa. 

Czym jest ZZSK?

ZZSK jest chorobą o podłożu genetycznym i autoimmunologicznym, co oznacza, że do tej pory medycyna nie zna odpowiedzi jak można skutecznie zwalczyć przyczyny jej powstawania. Najczęściej rozpoczyna się w wieku dojrzewania lub wczesnej dorosłości. Proces tworzenia choroby nie został jeszcze do końca wyjaśniony. Póki, co wiadomo, że podczas wczesnej fazy choroby w okolicy stawów tworzą się ogniska stanu zapalnego, które przez swoją obecność patologicznie uruchamiają procesy obronne organizmu. W skutek tego stopniowo następuje kostnienie stawów i ich zesztywnienie. 

Najczęściej w pierwszej kolejności zmiany pojawiają się w stawach krzyżowo-biodrowych, które są odpowiedzialne za przenoszenie ciężaru ciała i swobodne poruszanie się. Kiedy proces chorobowy nie zostanie wyhamowany, postępuje szybko i stopniowo zaczyna obejmować kolejne struktury (stawy biodrowe, stawy międzykręgowe kręgosłupa, więzadła kręgosłupa a nawet przyczepy mięśni), co prowadzi do stopniowego zwiększania sztywności i postępowania objawów chorobowych. Te mogą obejmować:

• Ból okolicy lędźwiowej promieniujący do pośladków
• Poranną sztywność bioder i kręgosłupa
• Bóle obustronne, naprzemienne
• Nasilanie objawów bólowych w nocy i nad ranem
• Nasilanie objawów bólowych w spoczynku – ruch przynosi ulgę!
• Spadek masy ciała
• Osłabienie
• Stany podgorączkowe, apatia, brak apetytu

Wraz z postępowaniem choroby można zauważyć:

• Bóle klatki piersiowej podczas oddychania
• Stopniowo zwiększające się ograniczenie ruchomości kręgosłupa
• Stopniowo postępujący dolegliwości bólowe innych stawów
• Zapalenie błony naczyniowej oka
• Zapalenie jelit
• Zwłóknienie płuc
• …

Aby leczyć ZZSK należy być pewnym, w 100%, że mamy do czynienia właśnie z tym schorzeniem. W tym celu wykonuje się szereg badań diagnostycznych, które mają na celu sprawdzenie występowania charakterystycznych objawów dla tej choroby. Badania mogą obejmować:

• Wywiad i sprawdzenie występowania charakterystycznych objawów klinicznych:
  • Naprzemienne bóle pośladków
  • Sztywność poranna
  • Redukcja bólu po ćwiczeniach i ruchu
  • Nasilenie dolegliwości bólowych w drugiej połowie dnia i w nocy
• Idąc dalej możemy wykonać badanie RTG w celu diagnostyki stanów zapalnych stawów krzyżowo biodrowych, który bardzo często jest początkowym objawem tego schorzenia

Zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych w przebiegu ZZSK. Na zdjęciu widoczny jest rozmazany i rozjaśniony obraz stawów krzyżowo-biodrowych, świadczący o toczącym się procesie zapalnym

• Badania krwi – charakterystycznym objawem ZZSK jest wzrost OB oraz niedokrwistość

• Szczegółowa diagnostyka wykonywana w przypadku wątpliwości opiera się o zbadanie obecności genu HLA B-27, którego obecność w 90% przypadków pokrywa się z występowaniem ZZSK.

Metody lecznicze 

Brzmi bardzo poważnie. Na szczęście szybki rozwój medycyny niesie ze sobą wiele sposobów na złagodzenie przebiegu choroby i zmniejszanie jej konsekwencji. Z pomocą przychodzą liczne środki terapeutyczne od medycyny konwencjonalnej, po fizjoterapię, osteopatię, dietetykę, medycynę chińską lub inne formy terapii alternatywnej.

Leczenie klasyczne schorzenia opiera się o:

• Podawanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych 
• Podawanie leków immunosupresyjnych
• Leczenie glikokortykosteroidami
• Leczenie chirurgiczne powstałych zmian

Dowiedziono, że różne formy rehabilitacji mogą przynieść korzystne efekty w przebiegu ZZSK i skutecznie spowalniać przebieg choroby. To, np.:

• Terapia manualna, osteopatia (w celu przywracania ruchomości zablokowanych struktur)
• Ćwiczenia rehabilitacyjne (usprawniające ruchomość pacjenta)
• Ćwiczenia oddechowe (usprawniające ruchomość kręgosłupa i klatki piersiowej)
• Fizykoterapia (działająca przeciwzapalnie i przeciwbólowo na objawy postępującej choroby)
• Edukacje pacjenta na temat unikania czynności, które mogą spowodować przyspieszenie postępowania choroby (np. pozycja w trakcie snu, ergonomia pracy i życia codziennego)

Co raz więcej swojej uwagi nauka skupia także na odpowiedniej diecie i przywracaniu odpowiedniego balansu flory bakteryjnej jelit, która przez niektóre źródła jest upatrywana, jako przyczyna tego schorzenia. Pomimo braku stanowczych badań na ten temat, warto zasięgnąć także porady dietetyka, który pomoże w ułożeniu jadłospisu obejmujące produkty zmniejszające stan zapalny i odbudowujące mikrobiom.

Światełko w tunelu

Na szczęście nastają czasy, w których nauka przestaje być bezradna wobec osób chorych na ZZSK. Pojawia się coraz więcej skutecznych metod leczniczych, które póki, co potrafią zmniejszać dolegliwości bólowe i spowalniać proces chorobowy. Miejmy nadzieję, że wkrótce pojawią się odkrycia, które pozwolą na skuteczne leczenie tej choroby.

Bibliografia:

• “Effects of a Multimodal Exercise Program for People With Ankylosing Spondylitis.” Physical Therapy, 2006, doi:10.1093/ptj/86.7.924.
• Brown, Matthew. “Genetics of Spondyloarthropathies.” Oxford Medicine Online, 2013, doi:10.1093/med/9780199642489.003.0041.
• González, Segundo, et al. “Immunogenetics, HLA-B27 and Spondyloarthropathies.” Current Opinion in Rheumatology, vol. 11, no. 4, 1999, pp. 257–264., doi:10.1097/00002281-199907000-00006.
• Li, Ming, et al. “Altered Bacteria-Fungi Inter-Kingdom Network in Gut of Ankylosing Spondylitis Patients.” 2018, doi:10.1101/396812.
• Mandl, P, et al. “EULAR Recommendations for the Use of Imaging in the Diagnosis and Management of Spondyloarthritis in Clinical Practice.” Annals of the Rheumatic Diseases, vol. 74, no. 7, 2015, pp. 1327–1339., doi:10.1136/annrheumdis-2014-206971.
• Meyers, Carolyn, et al. “Heterotopic Ossification: A Comprehensive Review.” JBMR Plus, vol. 3, no. 4, 2019, doi:10.1002/jbm4.10172.