Fizjoterapia w ciąży – wskazania i przeciwwskazania do fizjoterapii w ciąży

Fizjoterapia w ciąży z roku na rok zyskuje coraz szersze grono entuzjastek. Nic w tym dziwnego, ciąża to okres fizjologicznych przemian, zachodzących w ciele przyszłej mamy. Często powodujących różnego typu dolegliwości bólowe. Wówczas z pomocą przychodzi fizjoterapeuta. Dowiedź się więcej o fizjoterapii w ciąży.

Najczęstsze dolegliwości w ciąży

Ciąża jest jednym z najpiękniejszych, a zarazem najważniejszych etapów życia kobiety. Pomimo tych wielu pozytywnych emocji i doznań jest to okres fizjologicznych przemian, które dotyczą całego organizmu kobiety. Zmiany te obejmują głównie układ mięśniowo — szkieletowy, przez co obserwuje się zmianę postawy całego ciała. Wiąże się to głównie z przemieszczeniem środka ciężkości pod wpływem powiększającej się macicy i wzrostu masy ciała, w szczególności w drugim i trzecim trymestrze. Dochodzi do przodopochylenia miednicy, pogłębienia lordozy lędźwiowej, osłabienia więzadeł oraz obniżenia napięcia mięśni dna miednicy, które dodatkowo dźwigają ciężar rosnącej macicy. Te zmiany wpływają na wiele niechcianych dolegliwości bólowych — głównie ból odcinka szyjnego, piersiowego i lędźwiowego oraz dolegliwości bólowe przypominające powszechnie znaną rwę kulszową. Rosnącej masie ciała z miesiąca na miesiąc towarzyszy często obrzęk kończyn dolnych.

Trudno jest podać uniwersalne panaceum na wspomniane dolegliwości bólowe, ponieważ jest to sprawa bardzo indywidualna i wymaga oceny specjalisty. Dlatego warto udać się do gabinetu fizjoterapeutycznego, w celu dobrania najlepszej formy fizjoterapii.

Masaż pleców w ciąży

Poza indywidualnie dobraną terapią, która pomoże w dolegliwościach, przyszła mama może wspomóc się na przykład masażem. W wielu podręcznikach przeczytamy, iż ciąża jest jednym z głównych przeciwwskazań do wykonywania masażu. Jednak masaż wykonywany podczas ciąży może przynieść ogrom korzyści. Tego typu zabiegi u kobiety ciężarnej wykonywane są w innych pozycjach i z odpowiednio dobranymi technikami oraz produktami. Przed przystąpieniem do masażu należy skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę, aby rozwiać wszelkie przeciwwskazania do jego wykonania. Nie należy obawiać się tej formy terapii, gdyż stosowana regularnie, daje bardzo pozytywne rezultaty.
Do jednych z najczęściej wykonywanych masaży u kobiet ciężarnych należą:

•  relaksacyjny masaż całego ciała,
• masaż karku,
• drenaż kończyn górnych i dolnych,
• masaż twarzy
• masaż  stóp.

W każdym z wymienionych masaży kluczowym elementem jest przestrzeganie wskazań i przeciwwskazań do jego wykonania, które zostaną omówione przez fizjoterapeutę.

Masaż brzucha w ciąży

Prócz wyżej wymienionych rodzajów masażu, kobiety ciężarne mogą skorzystać również z masażu brzucha. W temacie masażu powłok brzusznych w ciąży w niektórych środowiskach nadal możemy usłyszeć, iż okolicy brzucha nie należy dotykać w czasie trwania ciąży. Nic bardziej mylnego, jeśli zachowane są odpowiednie zasady, a osoba, która wykonuje masaż posiada stosowne kwalifikacje. Masaż w obszarze powłok jamy brzusznej ogranicza się do stosowania delikatnych technik głaskania i rozcierania. Czas trwania masażu uzależniony jest od tolerowania pozycji leżącej na boku oraz od samopoczucia pacjentki. 

Stan kobiety ciężarnej ulega dynamicznym zmianom podczas każdego kolejnego tygodnia. Dlatego przed wykonaniem w zasadzie każdego wymienionego w tym artykule zabiegu potrzebny jest dokładny wywiad i dokładne badanie, a najlepiej pisemna zgoda lekarza prowadzącego ciążę. Nieprzestrzeganie tej zasady i zlekceważenie przeciwwskazań niesie za sobą ryzyko powikłań. Masażu nie należy wykonać w dwóch pierwszych miesiącach ciąży. Najlepiej zacząć takie zabiegi od drugiego trymestru.

Kinesiotaping brzucha w ciąży

Innym wsparciem terapii kobiety ciężarnej jest kinesiotaping, który w bezpieczny sposób pomaga w utrzymaniu efektów terapii po wizycie gabinecie. Stosowanie plastrów w żaden sposób nie ogranicza codziennego funkcjonowania oraz nie wpływa negatywnie na przebieg ciąży. Kinesiotaping znajduje swoje zastosowanie w redukcji bólu, korygowaniu postawy ciała, usprawnieniu funkcjonowania mięśni, a także w redukcji obrzęków limfatycznych. Jednak największą pomoc przynosi kobietom borykającym się z nadmiernym rozejściem mięśnia prostego brzucha oraz w odciążeniu spojenia łonowego w ostatnich tygodniach ciąży.

Jakie ćwiczenia można wykonywać w ciąży

Pomimo wielu nowych technik i udogodnień najlepszym sprzymierzeńcem jest ruch. Odpowiednio dobrane ćwiczenia i intensywność ich wykonywania jest wręcz wskazana. Istnieje niewiele wyjątkowych sytuacji, w których kobieta ciężarna powinna ograniczyć ruch do minimum. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, a ciężarna przed ciążą była aktywna, nie ulega wątpliwości, iż ćwiczenia mogą być intensywniejsze. Natomiast jeśli kobieta decyduje się na wdrożenie ćwiczeń w celu przygotowania się do porodu, a wcześniej nie była aktywna, wtedy indywidualny dobór ćwiczeń i ich intensywność jest kluczowym elementem. 

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) aktywność fizyczna w ciąży przynosi korzyści dla zdrowia matki i dziecka. Wykonując ćwiczenia w ciąży przyszła mama jest w stanie lepiej przygotować się do porodu oraz poprawia swoje samopoczucie.

Do korzyści jakie płyną z regularnej aktywności możemy zaliczyć:

• zwiększenie wydolności krążeniowo-oddechowej,
• zwiększenie kontroli nad przyrostem masy ciała w ciąży,
• zwiększenie zakresów ruchomości w stawach,
• minimalizowanie dolegliwości bólowych. Należy jednak pamiętać o:
• konsultacji z lekarzem prowadzącym ciąże przed rozpoczęciem ćwiczeń,
• unikaniu aktywności fizycznej podczas dużego upału,
• nawadnia się podczas ćwiczeń,
• unikaniu sportów urazowych,
• niewykopywaniu ćwiczeń ponad swoje możliwości;
• ćwiczeniu jedynie pod okiem specjalisty.

Fizjoterapia po porodzie

Wizyta u ginekologa po zakończonym połogu to standard. Zaleca się również, aby młoda mama monitorowała swoje ciało u fizjoterapeuty uroginekologicznego w celu kontroli mięśni dna miednicy, rozejścia mięśni prostych brzucha, blizny po cięciu cesarskim, blizny po pęknięciu/nacięciu krocza.

Fizjoterapeuta zdiagnozuje ciało pacjentki pod kątem funkcjonalnym, na co ginekolog podczas wizyty poporodowej nie zawsze zwraca uwagę. Po dziewięciu miesiącach noszenia dziecka rosnącego z miesiąca na miesiąc dobrze byłoby odpocząć. Jednak największa przygoda zaczyna się po porodzie i całą uwagę matka skupia na dziecku, bardzo często nie zwracając uwagi na swoje ciało. Dlatego warto wybrać się na wizytę poporodową, aby wiedzieć, co robić, by nie pogłębiać swoich problemów, których na początku często się nie odczuwa ani nie widzi.

Ciąża, a szczególnie pierwszy trymestr ciąży jest stanem labilnym, dlatego w wielu środowiskach utarło się, iż lepiej unikać kontaktu z kobietą ciężarną, aby jej nie zaszkodzić. Niestety jest to błędne myślenie, współczesna nauka proponuje wiele możliwości pomocy kobietom podczas ciąży w radzeniu sobie z bólem, który często wywołany jest poprzez fizjologiczne zmiany, jakie zachodzą w ciele ciężarnej. Ważnym elementem jest edukacja kobiet, aby nie bały się korzystania z pomocy fizjoterapeutów. Doświadczenie bycia w ciąży nie wpływa na poziom wiedzy, dlatego to środowisko medyczne powinno edukować swoje pacjentki na każdym etapie ich życia.